Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi đề xuất các loại xe máy sẽ buộc phải kiểm tra khí thải định kỳ nhằm đẩy mạnh việc hạn chế xả thải độc hại ra môi trường.
Việc sử dụng xe gắn máy, mô tô (gọi chung là xe máy) từ lâu được xem là một trong những nguyên nhân làm tăng khả năng gây ô nhiễm môi trường ở Việt Nam. Từ năm 2010, Thủ tướng chính phủ đã ra Quyết định 909/QĐ-TTg phê duyệt Đề án kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông tại các tỉnh, thành phố.
Xe máy được xem là một trong những nguồn xả thải lớn ra môi trường ở Việt Nam hiện nay.
Nhằm đưa các định hướng của đề án này đi vào thực tiễn và căn cứ trên các nghiên cứu, mới đây dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi đã bổ sung thêm quy định yêu cầu xe máy sẽ phải kiểm tra định kỳ khí thải để tăng hiệu quả bảo vệ môi trường. Công tác kiểm định này sẽ do cơ quan đăng kiểm thực hiện. Các trình tự, thủ tục, nội dung kiểm định, kiểm tra định kỳ về khí thải xe máy sẽ do Bộ trường Bộ Giao thông vận tải quy định.
Thực tế đối với phương tiện ô tô thì Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 16/2019/QĐ-TTg quy định về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải ô tô từ ngày 1/1/2020. Theo đó thì xe ô tô sản xuất sau năm 2008 phải đạt mức 2 của Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 6438:2018 về giới hạn cho phép của khí thải mới đủ tiêu chuẩn kiểm định.
Trong khi đó với xe máy thì giữa tháng 5/2020, tại Thành phố Hồ Chí Minh đã có một chương trình nghiên cứu thí điểm về khí thải xe máy đang lưu hành. Theo kết quả kiểm tra của chương trình này thì có thời điểm 30% lượng xe máy lưu hành có ngưỡng phát thải vượt quá tiêu chuẩn TCVN 6438 mức 1 (mức thấp nhất của tiêu chuẩn khí thải).
Xe máy cũ nát không đạt chuẩn khí thải, vừa gây ô nhiễm lại mất an toàn cho người tham gia giao thông.
Câu chuyện đặt ra ở đây là tại Việt Nam hiện số lượng xe máy cũ, đã sử dụng lâu năm rất nhiều. Nếu hàng loạt xe máy cũ này không được bảo hành, bão dưỡng thường xuyên thì lượng khí thải chắc chắn sẽ tăng cao hơn so với tiêu chuẩn, nhất là khi các dòng xe đời cũ không có hệ thống phun xăng điện tử.
Nếu quy định của Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi về kiểm định, kiểm tra khí thải của xe máy được thông qua thì sẽ giúp cho việc kiểm soát xe máy đạt chuẩn khí thải ở cả hai đầu: đầu vào từ nhà sản xuất và đầu ra từ người sử dụng. Khi đó xe máy cũ không đạt tiêu chuẩn khí thải nếu không thay thế phụ tùng thì sẽ phải bỏ xó.
Hiện tại vẫn còn có một số thảo luận về vấn đề kiểm tra khí thải đối với xe máy. Cũng có ý kiến cho rằng việc kiểm tra khí thải chỉ nên tiến hành với các mẫu xe đã cũ, nát có biểu hiện rõ rệt như khói đen, và áp dụng khung kiểm soát khí thải chứ không cần thiết phải kiểm tra các xe mới được sử dụng và kiểm tra định kỳ như với ô tô.
